V. Ra - xi - lep - xcai (Nga) đã nói: “Sách là người bạn chân tình và sáng suốt. Nó chỉ cho bạn con đường đúng đắn, nó giữ cho bạn khỏi bị lầm lạc. Có sách bên mình thì cả trong thời thơ ấu, cả giữa lúc thanh xuân và cả khi đã về già, bạn không thấy mình cô độc, bạn thấy mình mạnh mẽ”. Và “Đọc sách hay cũng như trò chuyện với các bộ óc tuyệt vời nhất của những thế kỷ đã trôi qua” như Rene Descartes đã từng nói. Vì vậy để thúc đẩy nhu cầu và xây dựng một xã hội đọc sách nhằm phát triển kiến thức, kỹ năng, phát triển tư duy, giáo dục và rèn luyện nhân cách con người, Thủ tướng Chính Phủ đã ký Quyết định số 284/QĐ-TTg lấy ngày 21/4 hàng năm là ngày Sách Việt Nam bên cạnh ngày Sách và Bản quyền Thế giới 23/4. Và để hưởng ứng phong trào đọc của toàn thế giới cũng như trong nước, ngày 23/4/2019, Thư viện trường Đại học Khánh Hòa đã tổ chức buổi giới thiệu, giao lưu giữa bạn đọc với tác giả TS. Nguyễn Văn Bốn - giảng viên Khoa Quản lý Văn hóa & Giáo dục về chuyên khảo “Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa”, đồng thời qua đây tác giả còn chia sẻ một số phương pháp nâng cao kỹ năng đọc rất hữu ích.

Hình 1: TS. Nguyễn Văn Bốn giới thiệu sách và giao lưu cùng bạn đọc

Chuyên khảo “Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa” là công trình nghiên cứu công phu, đầy tâm huyết của tác giả. Và “đứa con” tinh thần ra đời là kết quả của cả quá trình làm việc tận tâm, miệt mài tìm tòi, nghiên cứu, bao gồm 5 chương:

Chương 1: Dẫn luận

Chương 2: Vùng đất, con người, lịch sử và văn hóa Khánh Hòa

Chương 3: Các dạng thức thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa

Chương 4: Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa

Chương 5: Tiếp biến văn hóa và giá trị tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa.

Hình 2: Chuyên khảo "Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa"

Lật mở từng trang sách sẽ dẫn dắt bạn đọc đến với xứ sở Trầm Hương, đến với tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa và nhìn nhận được nó đã diễn ra như thế nào trong quá trình tiếp biến văn hóa đa chiều giữa văn hóa Chăm với văn hóa Ấn Độ, giữa văn hóa Việt với văn hóa Hoa và quan trọng hơn là giữa văn hóa Chăm với văn hóa Việt.

Theo dòng chảy lịch sử, từ giữa thế kỷ XVII, người Việt theo bước chân của chúa Nguyễn đến khai hoang mở cõi vùng đất Khánh Hòa và trong quá trình cộng cư, người Việt đã dung hợp tín ngưỡng thờ Mẫu của người Chăm mà vẫn giữ được những giá trị văn hóa truyền thống của mình, nhất là trong việc thực hành tín ngưỡng này. Chính vì vậy, bức tranh tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa vừa có màu sắc cội nguồn, vừa có sự hỗn dung, biến đổi để thỏa mãn nhu cầu tâm linh của họ trên vùng đất mới. Và tác phẩm “Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa” là một khảo cứu cập nhật và chuyên sâu về tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa trong bức tranh chung của tín ngưỡng ở Việt Nam.  

Theo tác giả để thực hiện chuyên khảo này, tác giả đã khảo sát 73 thần điện nhằm thu thập thông tin về sự hình thành, phát triển và thực hành văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa. Bên cạnh đó, tác giả còn khảo sát nhiều thần điện, quan sát tham dự thực hành văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt vùng châu thổ Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ. Đó là thành phố Hà Nội là điện thờ Mẫu trong chùa Trấn Quốc, Phủ Tây Hồ (Tây Hồ), điện thờ Mẫu trong khuôn viên đình đền Đông Thiên (Hoàng Mai), điện thờ Mẫu trong khuôn viên Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Đống Đa); tỉnh Bắc Ninh là thần điện Mẫu trong chùa Phật Tích (Tiên Du); tỉnh Nam Định là Phủ Giày (Vụ Bản); tỉnh Hải Dương là đền Sinh, đền Hóa, chùa Côn Sơn và đền Kiếp Bạc (Chí Linh); tỉnh Yên Bái là đền Đông Cuông (Văn Yên); tỉnh Thanh Hóa là đền Khe Rồng, đền Phủ Sung (Như Thanh), thần điện Mẫu trong khuôn viên đền Độc Cước (Sầm Sơn); tỉnh Nghệ An là đền Ông Hoàng Mười (Hưng Nguyên); tỉnh Thừa Thiên Huế là điện Hòn Chén (Hương Trà); tỉnh Phú Yên là tháp Nhạn; tỉnh Ninh Thuận là đền Pô Inư Nưgar (Ninh Phước); tỉnh Bình Thuận là Thiên Y cổ miếu (Bắc Bình)... Với việc thực hiện nhiều phương pháp nghiên cứu như: điền dã, quan sát, tham dự, phỏng vấn sâu… chuyên khảo “Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa” đã cung cấp cho bạn đọc nhiều thông tin mới và giúp chúng ta có cái nhìn đối sánh chân thực, khách quan về thần điện cũng như thực hành văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa so với những vùng văn hóa nói trên.

Hơn nữa, công trình nghiên cứu còn là kết quả của nhiều năm tác giả trực tiếp quan sát tham dự thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa như ngày sóc, ngày vọng hàng tháng, Tết Nguyên đán, lễ hội tháp Bà, lễ hội am Chúa... và nhiều lần được quan sát tham dự thực hành nghi lễ hầu bóng Tam phủ, Tứ phủ Bắc và Tứ phủ Huế/Tiên Thiên như lễ khai Xuân, tiệc Mẫu Liễu Hạnh, tiệc Quan Đệ Ngũ, tiệc Quan Đệ Tam Thoải phủ, tiệc Ông Hoàng Bơ, tiệc Cô Bơ Thoải, tiệc Đức Thánh Trần, tiệc Mẫu Cửu Trùng, tiệc Mẫu Sòng Sơn... Chính vì vậy tác phẩm đề cập tới nhiều thông tin thú vị, khách quan và giúp bạn đọc hình dung được một cách chân thực về thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt nơi đây.

Từ những đóng góp của mình, công trình nghiên cứu “Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa” đã lấp được khoảng trống hiểu biết trên bản đồ tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở cực Nam Trung Bộ. Và nhận được đánh giá rất cao của các nhà khoa học đầu ngành của cả nước như: GS.TS Ngô Đức Thịnh, GS. TS Lê Hồng Lý, PGS.TS Trần Lâm Biền, PGS.TS Nguyễn Thị Hiền… Công trình rất hữu ích đối với những bạn yêu văn hóa, muốn khám phá, tìm hiểu về tín ngưỡng thờ Mẫu, các bạn sinh viên đang theo học ngành văn hóa, hướng dẫn viên du lịch… Các bạn có thể đón đọc tại Thư viện Đại học Khánh Hòa.

Ngoài ra, trong phần giao lưu cùng tác giả, có rất nhiều câu hỏi thú vị được đưa ra và đã nhận được sự tham gia nhiệt tình của bạn đọc có mặt tại đây.

1. Lễ hội lớn nhất và quan trọng nhất liên quan đến tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa là lễ hội nào?

2. Tên Khánh Hòa có từ năm nào?

3. Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, Tứ phủ của người Việt ở Khánh Hòa gồm mấy dạng thức?

4. Năm nào thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại?

5. Người thực hành chủ đạo trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, Tứ phủ của người Việt ở Khánh Hòa được gọi là gì?

7. Âm nhạc và điệu hát nào thường được thực hiện trong nghi thức lên đồng tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, Tứ phủ của người Việt ở Khánh Hòa?

8. Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Khánh Hòa tiếp biến văn hóa với tín ngưỡng thờ Mẫu của tộc người nào?

9. Năm nào Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định là Ngày sách Việt  Nam?

10. Người Việt đã Việt hóa Nữ thần nào của người Chăm thành Thiên Y A Na Thánh Mẫu của mình?

Bên cạnh đó từ chính kinh nghiệm của bản thân, tác giả còn chia sẻ cùng bạn đọc một số phương pháp làm thế nào để có thể giành tình yêu cho sách nhiều hơn? Và kỹ năng giúp nâng cao hiệu quả đọc sách.

Buổi giao lưu, giới thiệu sách của TS. Nguyễn Văn Bốn do Thư viện Trường Đại học Khánh Hòa tổ chức, đã diễn ra thành công tốt đẹp với sự tham dự đông đảo của các thầy cô và sinh viên.

Hình 3: Thay mặt khoa QLVH - GD, Trưởng khoa - cô Phạm Thị Hương Giang tặng hoa cho tác giả

Hình 4: Đông đảo giảng viên, sinh viên tới tham dự và giao lưu cùng tác giả

                                                                                                                          Nguyễn Thị Nga